Enerji Kaynağına Göre EKED Ekipmanı Seçimi: Elektrik, Hidrolik, Pnömatik

Baser İş sağlığı ve Güvenliği
21 Nis
4 dakikada okunur

Elektrik Enerjisi İçin EKED Ekipmanı Seçimi

Elektrik enerjisi, iş yerlerinde en çok karşılaşılan ve en tehlikeli enerji kaynaklarından biridir. Yanlış müdahaleler, elektrik çarpmalarına, yangınlara ve ciddi iş kazalarına yol açabilir. Bu nedenle elektrikle çalışan sistemlerde doğru EKED ekipmanı kullanmak hayati önem taşır.

Elektrik izolasyonunda kullanılacak temel EKED ekipmanları:

Devre Kesici Kilitleme Cihazları: Elektrik panolarında bulunan devre kesicilerin yanlışlıkla açılmasını önler. Farklı boyut ve modelleri vardır; küçük, orta ve büyük devre kesiciler için özel tasarlanmış tipleri seçilmelidir.
Fiş Kilitleme Aparatları: Elektrikli cihazların güç kaynağından tamamen ayrılmasını sağlar. Özellikle taşınabilir ekipmanlarda ve makinelerde kullanılır.
Ana Şalter Kilitleme Aparatları: Üretim alanlarındaki ana enerji kaynaklarını devre dışı bırakmak için kullanılır. Büyük makinelerde veya merkezi elektrik sistemlerinde tercih edilir.
Uyarı Etiketleri: İzolasyon yapılan her ekipman üzerine, bakım yapıldığını ve enerjinin izole edildiğini gösteren net ve dayanıklı etiketler eklenmelidir.

Seçim yaparken dikkat edilmesi gerekenler:

Voltaj ve amper uyumu: Kullanılacak kilitleme ekipmanı, sistemin elektriksel özelliklerine dayanıklı olmalıdır.
Malzeme dayanıklılığı: Yüksek sıcaklık, nem veya kimyasal ortamlara karşı dirençli malzemeler tercih edilmelidir.
Yetkisiz erişime karşı koruma: Kilitleme ekipmanları, sadece yetkilendirilmiş personelin müdahale edebileceği şekilde tasarlanmalıdır.

Elektrik izolasyonu yapılırken, sadece elektrik akışını kesmek yeterli değildir. Kapasitör gibi cihazlarda biriken artık enerjinin de boşaltıldığından emin olunmalıdır.

Hidrolik Enerji İçin EKED Ekipmanı Seçimi

Hidrolik sistemler, sıvı basıncı kullanarak çalışan güçlü makinelerdir. Ancak bu sistemlerdeki basınç, kontrolsüz bırakıldığında ani hareketlere, hortum patlamalarına ve ciddi yaralanmalara yol açabilir. Bu yüzden, hidrolik enerji kaynaklarının izolasyonunda doğru EKED ekipmanlarının kullanılması zorunludur.

Hidrolik izolasyonunda kullanılacak temel EKED ekipmanları:

Hidrolik Hat Vanası Kilitleme Cihazları: Hidrolik sistemlerde sıvı akışını kesmek için vanalar üzerine takılır. Küresel vana, kelebek vana ve diğer tiplerdeki valfler için farklı kilitleme cihazları bulunur.
Basınç Tahliye Mekanizmaları: Hidrolik sistemde kalan artık basıncın boşaltılması için kullanılır. İzolasyon sonrası sistemde gizli basınç kalmadığından emin olmak çok önemlidir.
Hortum Kilitleme Aparatları: Esnek hidrolik hortumlar için geliştirilmiş özel kelepçeler kullanılarak hortum bağlantılarının açılması veya sıvı sızdırması engellenir.
Uyarı Etiketleri: Bakım işlemi süresince sistemdeki enerjinin izole edildiğini ve müdahale edilmemesi gerektiğini belirten etiketler mutlaka kullanılmalıdır.

Seçim yaparken dikkat edilmesi gerekenler:

Sistem basınç değerine uygunluk: Seçilen kilitleme cihazları, sistemin maksimum çalışma basıncına dayanıklı olmalıdır.
Kimyasal dayanım: Hidrolik sıvılar bazen agresif kimyasallar içerir; bu nedenle ekipmanların malzeme dayanıklılığına dikkat edilmelidir.
Sıkı oturma: Hortum ve vana kilitleme cihazları, gevşek bırakılmamalı; tam uyumlu boyutlarda seçilmelidir.

Hidrolik izolasyon sırasında yalnızca vanaların kapatılması yetmez; sistemdeki tüm artık basınç güvenli bir şekilde boşaltılmalıdır. Basınçlı bir hortum, ciddi tehlike oluşturabilir.

Pnömatik Enerji İçin EKED Ekipmanı Seçimi

Pnömatik sistemler, basınçlı hava kullanarak makineleri çalıştırır ve özellikle otomasyon, montaj ve üretim hatlarında çok yaygındır. Ancak basınçlı hava, kontrolsüz şekilde serbest kaldığında ekipmanların ani hareket etmesine veya parçaların fırlamasına sebep olabilir. Bu da ciddi yaralanmalara ve ekipman hasarına yol açar. Bu yüzden pnömatik enerji kaynaklarının izolasyonu için özel EKED ekipmanları kullanılması gerekir.

Pnömatik izolasyonunda kullanılacak temel EKED ekipmanları:

Pnömatik Hat Kilitleme Aparatları: Basınçlı hava hortumlarını veya bağlantı noktalarını kapatır. Böylece hava akışının durması ve sistemin güvenli hâle gelmesi sağlanır.
Hızlı Tahliye Vanaları: Sistem içinde kalan basıncın hızlı ve güvenli şekilde boşaltılması için kullanılır. Özellikle geniş hacimli hava hatlarında etkilidir.
Bağlantı Fittings Kilitleme Sistemleri: Hortumların ve bağlantı noktalarının ayrılmasını veya yanlışlıkla açılmasını önleyen özel kilitleme çözümleridir.
Uyarı Etiketleri: İzolasyonun uygulandığını ve hattın kullanım dışı olduğunu belirten görünür ve dayanıklı etiketler mutlaka kullanılmalıdır.

Seçim yaparken dikkat edilmesi gerekenler:

Hortum ve bağlantı çapına uygunluk: Pnömatik kilitleme cihazları kullanılacak hattın çapına tam uyumlu olmalıdır.
Basınç dayanımı: Seçilecek ekipman, sistemde oluşabilecek maksimum hava basıncına dayanacak şekilde üretilmiş olmalıdır.
Kolay uygulanabilirlik: Pnömatik hatlar genellikle sık değiştirildiği için, kilitleme ekipmanlarının hızlı ve pratik kullanım sunması önemlidir.

Pnömatik sistemlerde, yalnızca hava girişinin kesilmesi yetmez; sistemde sıkışmış kalan basıncın da boşaltılması gerekir. Aksi takdirde ekipmanlar beklenmedik şekilde hareket edebilir.

Doğru Ekipman Seçimi ile Maksimum Güvenlik

Enerji izolasyonunda EKED prosedürlerinin etkinliği, büyük ölçüde kullanılan ekipmanların doğru seçimine bağlıdır. Elektrik, hidrolik ve pnömatik gibi farklı enerji kaynakları, her biri kendine özgü riskler taşıdığı için, her enerji türü için uygun kilitleme ve etiketleme çözümleri kullanılmalıdır. Yanlış seçilen ekipman, hem izolasyonun başarısız olmasına hem de çalışan güvenliğinin tehlikeye girmesine neden olabilir.

Doğru ekipman seçimi işletmelere şu avantajları sağlar:

İzolasyon işlemlerinde güvenilirlik: Enerji kaynağının tam ve kalıcı şekilde izole edilmesini sağlar.
İş kazalarının önlenmesi: Çalışanların tehlikeli enerjiyle istemsiz temasa geçmesi riskini ortadan kaldırır.
Ekipman ve üretim hattı güvenliği: Beklenmedik hareketlerden kaynaklı mekanik hasarların önüne geçilir.
Yasal uyumluluk: İş sağlığı ve güvenliği yönetmeliklerine uyum sağlanır, cezai yaptırımların önüne geçilir.

Elektrik, hidrolik veya pnömatik fark etmeksizin her enerji kaynağı için özel olarak tasarlanmış EKED ekipmanları seçilmeli, bu ekipmanlar doğru şekilde kullanılmalı ve düzenli aralıklarla denetlenmelidir. Böylece hem çalışan güvenliği en üst seviyeye çıkarılır hem de işletmeler uzun vadede daha sürdürülebilir ve güvenli bir çalışma ortamı yaratmış olur.