Bakım Öncesi Risk Değerlendirmesinde EKED’in Yeri

Bakım Öncesi Risk Değerlendirmesi Nedir ve Neden Yapılır?

İşletmelerde makinelerin veya sistemlerin bakım işlemleri başlamadan önce yapılan risk değerlendirmesi, sahadaki potansiyel tehlikelerin belirlenmesi ve kontrol altına alınması için kritik bir aşamadır. Bu süreç, hem çalışan güvenliğini sağlamak hem de bakım sürecinin planlı ve sorunsuz ilerlemesini garanti altına almak amacıyla yürütülür.

Bakım öncesi risk değerlendirmesinin temel amacı şudur:

• Çalışanların karşı karşıya kalabileceği tüm tehlikeleri önceden belirlemek,

• Olası kazaları ve yaralanmaları önlemek,

• Makine, ekipman ve tesisin zarar görmesini engellemek,

• Üretim ve bakım süreçlerinde kesintisizliği sağlamak,

• İş sağlığı ve güvenliği mevzuatlarına uyumu desteklemek.

Risk değerlendirmesi sırasında neler incelenir?

• Enerji kaynaklarının (elektrik, hidrolik, pnömatik, mekanik vb.) mevcut durumu,

• Makinenin hareketli parçaları, sıkışma ve ezilme riskleri,

• Basınçlı sistemler, sıcak yüzeyler, kimyasal maddeler gibi diğer tehlikeler,

• Çalışma alanının genel düzeni, erişim yolları, güvenlik ekipmanlarının durumu,

• İşlem sırasında diğer bölümlere veya çalışanlara olası etkiler.

Bakım öncesi yapılan detaylı bir risk değerlendirmesi, ileride oluşabilecek tehlikeleri önceden görmeyi ve gerekli önlemleri zamanında almayı sağlar. Ancak, yalnızca risklerin belirlenmesi yeterli değildir; belirlenen risklerin kontrol altına alınması için etkili yöntemler uygulanmalıdır. İşte burada EKED uygulamalarının önemi devreye girer.

Risk Değerlendirme Sürecinde EKED’in Rolü

Bakım öncesi risk değerlendirmesi yapıldığında, tehlikelerin sadece tespit edilmesi değil, aynı zamanda kontrol altına alınması gerekir. İşte bu noktada EKED (Etiketle-Kilitle-Emniyete Al-Dene) prosedürleri kritik bir rol üstlenir. EKED, tespit edilen enerji kaynaklı risklerin ortadan kaldırılması için sistematik ve güvenli bir yöntem sunar.

EKED’in risk değerlendirme sürecindeki temel katkıları şunlardır:

Enerji Kaynaklarının Etkin Şekilde İzolasyonu

Risk değerlendirmesinde tanımlanan elektrik, hidrolik, pnömatik veya diğer enerji türleri, EKED prosedürleri ile tamamen izole edilir. Böylece bakım süreci sırasında enerjinin beklenmedik şekilde devreye girme ihtimali ortadan kalkar.

Görsel ve Fiziksel Güvenlik Sağlanması

Kilitleme cihazları ve uyarı etiketleri, bakım yapılan makine veya ekipmanda açıkça görünür hâlde olur. Bu da hem bakım ekibine hem de tesisteki diğer çalışanlara o ekipmanın kullanım dışı olduğunu net bir şekilde gösterir.

İzinsiz Müdahalenin Önlenmesi

EKED sayesinde, bakım sürecinde herhangi bir çalışanın ya da yetkisiz bir kişinin makineyi yanlışlıkla çalıştırması engellenir. Kilitler ve etiketler yalnızca yetkili personel tarafından kaldırılabilir.

Prosedürel Disiplin Sağlanması

Risk değerlendirmesinin ardından EKED uygulamasının devreye girmesi, bakım sürecinin belirli bir sistematik içinde yürütülmesini sağlar. Hangi enerji kaynaklarının nasıl izole edildiği ve kim tarafından kontrol edildiği belgelenir ve kayıt altına alınır.

Özetle:

Risk değerlendirme süreci, sadece risklerin tespit edildiği bir liste hazırlamakla bitmez; bu risklerin etkisiz hâle getirilmesi gerekir. EKED, bu etkisizleştirme adımının profesyonel ve güvenli şekilde gerçekleştirilmesini sağlayarak bakım sürecinin en kritik tamamlayıcısı olur.

EKED Uygulaması ile Risklerin Önlenmesi

Bakım öncesi risk değerlendirmesinde tespit edilen tehlikelerin etkisiz hâle getirilmesinde EKED uygulamaları doğrudan belirleyici bir rol oynar. Enerji izolasyonu sağlandığında, risk sadece azaltılmaz, aynı zamanda ortadan kaldırılır. Bu da bakım ekiplerinin güvenli ve kontrollü bir şekilde çalışmasını mümkün kılar.

EKED uygulaması ile hangi riskler nasıl önlenir? Birlikte bakalım:

Elektrik Çarpması ve Yanık Risklerinin Önlenmesi

Elektrik enerjisiyle çalışan ekipmanların devre dışı bırakılması ve kilitlenmesi sayesinde, bakım sırasında elektrik çarpması, ark patlaması veya yangın çıkması gibi riskler ortadan kalkar. Devre kesici kilitleme cihazları ve fiş kilitleme sistemleri kullanılarak sistem güvenli hâle getirilir.

Basınçlı Sistemlerden Kaynaklanan Yaralanmaların Önlenmesi

Hidrolik ve pnömatik sistemlerde, biriken enerji beklenmedik bir anda açığa çıkabilir. EKED prosedürleriyle vanalar kilitlenir, basınçlar güvenli şekilde tahliye edilir ve hortumlar sabitlenir. Böylece basınçlı sıvı veya hava patlaması sonucu oluşabilecek yaralanmalar engellenir.

Ani Makine Hareketlerinden Kaynaklanan Sıkışma ve Ezilme Risklerinin Önlenmesi

Makinenin hareketli parçalarının kontrolsüz şekilde çalışması, ciddi sıkışma ve ezilme kazalarına yol açabilir. EKED uygulamaları ile motorlar, kaldırma ekipmanları ve mekanik hareket sağlayan sistemler güvenli şekilde kilitlenir, böylece çalışanlar korunur.

İzinsiz Müdahale ve İnsan Hatalarının Önlenmesi

Bakım sırasında sistem üzerinde başka bir çalışanın istemsiz müdahalesi, süreci ciddi şekilde tehlikeye atabilir. EKED etiketleri ve kilitleri sayesinde, sadece yetkilendirilmiş personelin müdahalesine izin verilir ve insan kaynaklı hataların büyük ölçüde önüne geçilir.

EKED prosedürleri, risk değerlendirmesinde ortaya çıkan tüm enerji kaynaklı tehlikeleri etkin şekilde kontrol altına alır. Bu da bakım sürecini hem daha güvenli hem de daha öngörülebilir hâle getirir.

Bakım Öncesi EKED Kontrol Listesi: Dikkat Edilmesi Gerekenler

Bakım öncesi risk değerlendirmesi yapıldıktan sonra, EKED uygulamasına geçilmeden önce mutlaka bir kontrol listesi üzerinden ilerlemek gerekir. Bu liste, hem izolasyon işleminin eksiksiz yapılmasını sağlar hem de bakım sürecinin güvenli bir şekilde yürütülmesini garanti eder.

İşte etkili bir bakım öncesi EKED kontrol listesinde mutlaka bulunması gereken adımlar:

Enerji Kaynaklarının Belirlenmesi

• Makine veya ekipmanın bağlı olduğu tüm enerji kaynakları (elektrik, hidrolik, pnömatik, mekanik, kimyasal vb.) net şekilde tespit edilmeli.

• Birden fazla enerji kaynağı varsa, her biri için ayrı izolasyon planı oluşturulmalı.

İzolasyon Noktalarının Belirlenmesi ve Etiketlenmesi

• Enerji kesilecek noktalar (şalterler, vanalar, fişler vb.) açıkça işaretlenmeli.

• Tüm izolasyon noktalarına uygun EKED ekipmanları (kilitler, etiketler, kilitleme cihazları) yerleştirilmeli.

Enerji Kesiminin Doğrulanması

• Enerji kaynağı kapatıldıktan sonra, sistemde enerji kalmadığını doğrulamak için test yapılmalı.

• Özellikle elektrik ve basınçlı sistemlerde kalan enerjinin boşaltıldığından emin olunmalı.

Kilitlerin ve Etiketlerin Yerinde Olduğunun Kontrolü

• Tüm kilitleme cihazlarının sağlam şekilde uygulandığı ve kilitlerin doğru şekilde kapatıldığı kontrol edilmeli.

• Uyarı etiketlerinin görünür ve okunur durumda olduğu teyit edilmeli.

İletişim ve Onay

• İzolasyon işlemleri tamamlandıktan sonra, bakım ekibiyle iletişim kurulmalı ve işlem onayı alınmalı.

• Gerekirse, çalışılacak alanın sorumlusu veya yetkilisi ile son bir güvenlik teyidi yapılmalı.

Her izolasyon işlemi sonrası kontrol listesi fiziksel olarak imzalanmalı ve dosyalanmalıdır. Bu sayede hem iş güvenliği denetimlerinde kayıt sağlanır hem de prosedürel disiplin korunur.

Bakım öncesinde hazırlanan detaylı bir EKED kontrol listesi, olası riskleri sıfırlamak ve izolasyonun eksiksiz yapıldığından emin olmak için vazgeçilmez bir adımdır.

Bakım Öncesi Risk Değerlendirmesinde EKED’in Yeri

Makine ve ekipman bakım süreçlerinde güvenliğin sağlanması, doğru yapılan risk değerlendirmesine ve etkili EKED uygulamalarına bağlıdır. Bakım öncesi yapılan risk değerlendirmesiyle potansiyel tehlikeler belirlenir, EKED prosedürleriyle ise bu tehlikeler tamamen kontrol altına alınır. Elektrik, hidrolik, pnömatik gibi farklı enerji kaynakları güvenli şekilde izole edilir, izinsiz müdahale riski ortadan kaldırılır ve bakım ekiplerinin güvenliği maksimum düzeye çıkarılır. Ayrıca, bakım öncesi hazırlanacak detaylı bir EKED kontrol listesi, işlemlerin eksiksiz ve disiplinli bir şekilde yürütülmesini sağlar. Sonuç olarak, EKED, bakım öncesi riskleri yalnızca azaltmakla kalmaz, aynı zamanda sürdürülebilir güvenli çalışma ortamları oluşturmanın temel taşıdır.