Bakım Sonrası Enerjinin Yeniden Devreye Alınmasında EKED’in Önemi

Bakım Sürecinde Enerji İzolasyonunun Rolü

Endüstriyel tesislerde bakım ve onarım çalışmaları, makinelerin güvenli şekilde durdurulmasını ve enerjiden tamamen izole edilmesini gerektirir. Bu süreçte EKED (Kilitleme/Etiketleme) prosedürleri, çalışanların güvenliğini sağlayan en kritik uygulamalardan biridir.

Bakım sırasında ekipmanın enerji kaynakları kesilmezse; elektrik akımı, basınçlı hava, hidrolik sıvılar veya mekanik hareketler beklenmedik şekilde devreye girebilir. Bu da çalışanların ciddi yaralanmalara veya ölümcül kazalara maruz kalmasına yol açabilir. İzolasyonun yapılması, çalışanlara ekipmanın gerçekten “güvenli durumda” olduğunu garanti eder.

Ayrıca, bakım sürecinde enerji izolasyonu yalnızca çalışan güvenliğini sağlamakla kalmaz, ekipmanların zarar görmesini de engeller. Yanlışlıkla enerjilenen bir makine, hem üretim hattında ciddi hasarlara yol açabilir hem de planlı bakım süresini uzatarak işletmeye maliyet yükü oluşturabilir.

Enerjinin Yeniden Devreye Alınmasında Karşılaşılan Riskler

Bakım süreci tamamlandıktan sonra, ekipmanların yeniden devreye alınması da en az izolasyon kadar kritik bir aşamadır. Çünkü bu aşamada yapılan küçük bir hata bile hem çalışanlar hem de üretim hattı için büyük riskler doğurabilir.

Beklenmedik Çalışma

Enerjinin erken verilmesi veya yanlış sırayla devreye alınması, makinenin aniden çalışmasına yol açabilir. Bu durum, bakım sahasında hâlâ çalışan bir işçi varsa ciddi yaralanmalara sebep olabilir.

Ekipman Hasarı

Enerji kaynakları doğru sırayla devreye alınmazsa, özellikle hidrolik ve pnömatik sistemlerde ekipman parçaları hasar görebilir. Bu sadece bakım maliyetlerini artırmakla kalmaz, aynı zamanda üretim sürecinde yeni arızalara yol açabilir.

İletişim Eksiklikleri

Çoklu çalışan ortamlarında en büyük risk, bakım ekibinin tamamının sahadan ayrılmadan enerji verilmesidir. Kilitlerin ve etiketlerin eksiksiz kaldırıldığından emin olunmadan yapılan devreye alma, kazaların başlıca nedenlerinden biridir.

Sahada En Sık Görülen Hatalar

Bakım sonrası enerjinin yeniden devreye alınması sürecinde yapılan hatalar, iş güvenliğini tehdit eden ciddi sonuçlara yol açar. İşte en yaygın karşılaşılan uygulama eksiklikleri:

1. Yetersiz Grup Koordinasyonu

Çok sayıda çalışan aynı ekipmanda birlikte çalışıyorsa, kilitleme/etiketleme işlemlerinin grup halinde düzgün şekilde planlanmaması, enerjinin erken verilmesine ya da sistemin tam izolasyonun yapılmamasına neden olabilir. BRADY bu problemi şöyle özetliyor:

“Yetersiz grup LOTO prosedürleri kafa karışıklığına yol açabilir ve ekipmanın zamanından önce enerjilendirilmesi riskini artırabilir.” 

2. Makineye Özel Prosedürlerin Eksikliği

OSHA’ya göre, her bir ekipman için özgün ve yazılı LOTO prosedürleri hazırlanmalı. Ancak Smart Safety Pro’nun analizine göre:

“2023 yılında en sık OSHA standardı ihlallerinden biri, ekipmana özgü olmayan LOTO prosedürlerinin kullanılmasıydı.” 

Bu durum, özellikle farklı ekipmanların genel veya modüler bir prosedürle yönetilmesiyle ortaya çıkan kritik hatalara yol açar.

3. Enerji İzolasyonunun Doğrulanmaması

Sadece kilitleme ve etiketleme ile yetinmek, enerjinin gerçekten kesildiği anlamına gelmez. OSHA 1910.147 standardı, izolasyonun test edilmesini açıkça şart koşar. 

4. Eğitim, Denetim ve Prosedürlerin Eksikliği

TRDSF’nin makalesine göre:

“Yetersiz eğitim, tamamlanmamış prosedürler ve hatalı enerji izolasyonu, sık rastlanan LOTO ihlalleridir.” 

Burada sadece eğitim değil, uygulamaya bağlılık ve düzenli denetimlerin eksikliği de ön plana çıkıyor.

Güvenli Yeniden Devreye Alma İçin İzlenmesi Gereken Adımlar

Enerjinin bakım sonrası yeniden devreye alınması, adım adım ve kontrollü bir süreç gerektirir. Bu sürecin standartlara uygun yürütülmesi, hem çalışan güvenliği hem de ekipmanların zarar görmemesi açısından kritik öneme sahiptir.

1. Kilitleme ve Etiketlerin Kontrolü

Enerji verilmeden önce tüm kilitlerin ve etiketlerin güvenli şekilde kaldırıldığından emin olunmalıdır. OSHA’ya göre, her kilidi yalnızca onu takan kişi çıkarabilir ve bu işlem kayıt altına alınmalıdır (OSHA 1910.147 Standardı).

2. Çalışanların Sahadan Ayrıldığının Doğrulanması

Enerji yeniden verilmeden önce, bakım ekibinin tamamının sahadan ayrıldığı, tüm araç ve malzemelerin alındığı kontrol edilmelidir. Grup çalışması varsa, sorumlu kişi (yetkili gözetmen) yazılı onay vermelidir.

3. Enerji Kaynaklarının Doğru Sırayla Devreye Alınması

Farklı enerji türleri (örneğin elektrik, hidrolik, pnömatik) belirli bir sırayla devreye alınmalıdır. Yanlış sırayla enerji verilmesi ekipmanlarda dengesiz basınca, ani hareketlere veya arızalara yol açabilir.

4. Sistem Testi ve İzleme

Enerji verildikten sonra, ekipman düşük yükte veya test modunda çalıştırılarak sistemin güvenli çalıştığı doğrulanmalıdır. Smart Safety Pro’ya göre, devreye alma sırasında düşük riskli bir test yapılması, kazaların önlenmesinde kritik bir adımdır (smartsafetypro.com).

5. İletişim ve Kayıt

Enerjinin yeniden devreye alınması, yalnızca teknik bir işlem değil aynı zamanda bir iletişim sürecidir. Bu nedenle tüm çalışanlara bilgilendirme yapılmalı, süreç belgelenmeli ve kayıt altına alınmalıdır.

Bu adımların düzenli olarak uygulanması, bakım sonrası yeniden devreye alma sürecinin güvenliğini garanti altına alır.

Doğru EKED ile Güvenli ve Kesintisiz Çalışma

Bakım sonrası enerjinin yeniden devreye alınması, yalnızca teknik bir işlem değil; aynı zamanda titizlikle yürütülmesi gereken bir iş güvenliği sürecidir. Bu süreçte yapılan en küçük hata, çalışanların hayatını riske atabileceği gibi, ekipmanların arızalanmasına ve üretim kayıplarına da yol açabilir.

Doğru EKED uygulamaları sayesinde:

• Tüm kilit ve etiketlerin güvenli şekilde kaldırıldığı garanti altına alınır,

• Çalışanların sahadan ayrıldığı doğrulanır,

• Enerji kaynakları doğru sırayla ve kontrollü biçimde devreye alınır,

• Sistem güvenlik testleriyle olası riskler önceden tespit edilir,

• Süreç belgelenerek hem yasal uyumluluk hem de izlenebilirlik sağlanır.

BRADY’nin de belirttiği gibi, grup koordinasyonunun eksikliği ya da prosedürlerin atlanması, bakım sonrası en kritik kazaların başlıca nedenlerindendir. Dolayısıyla bakım sonrası güvenliğin sağlanması, yalnızca izolasyon değil, yeniden devreye alma adımlarının da disiplinli şekilde uygulanmasına bağlıdır.

EKED prosedürlerinin doğru ve eksiksiz uygulanması, hem çalışanların güvenliğini garanti eder hem de işletmelerin kesintisiz üretim yapabilmesini sağlar. Bu nedenle enerji izolasyonu ve yeniden devreye alma süreçleri, yalnızca teknik bir görev değil, işletmenin güvenlik kültürünün ayrılmaz bir parçası olarak görülmelidir.